Haast is een slechte raadgever

29 juli 2016 – Een leuke korte discussie op het Smoelenboek Facebook deed me er weer even aan denken. Duurzaamheid wordt vaak met de mond beleden, maar in de praktijk willen mensen niet meer geld uitgeven voor duurzame producten. Ook ik stink er soms nog in. Hoe komt dat eigenlijk? Soms heb ik acuut iets nodig om een klusje te kunnen klaren, een lekker gerecht te maken of een plannetje te realiseren. Ik zit dan in een soort ‘flow’ gericht op het eindresultaat. En dat wil ik dan zo snel mogelijk voor elkaar hebben. Als ik dan iets mis om dat voor elkaar te krijgen dan wil ik dat zo snel mogelijk hebben, en natuurlijk ook zo goedkoop mogelijk. Ik heb dan vanzelf minder aandacht voor de duurzaamheid. Pas als het ding gekocht is en de klus geklaard denk ik ‘zou dat er niet in een duurzamer versie kunnen zijn?’. Te laat want al aangeschaft. En ik vervloek dan mijn gebrek aan geduld en mijn kortzichtigheid. Spijt.

Reptielenbrein

Hoe komt dat eigenlijk? Volgens onderzoek is dat te wijten aan ons ‘reptielenbrein’, het deel van ons brein dat er voor zorgt dat we – zonder na te denken-  in actie komen om ons leven te behouden, in de meest brede zins des woords. Klusje moet gedaan worden omdat…… = ontbrekend ding aanschaffen.

Neocortex

Pas als deze prikkel is verdwenen (klusje = gedaan) gaat de Neocortex aan de slag. Het deel van ons brein wat zich bezighoudt met analyseren en oplossen van problemen, waar het leervermogen en het verstand zit. Uiteindelijk zijn we dus ontworpen om eerst te doen en dan te denken. Maar ja, die Neocortex, die is bij mensen wel veel beter ontwikkeld dan bij de meeste dieren zou je zeggen. Daarin zit ook het vermogen om talen te leren en te begrijpen, logisch na te denken en zelfs zo iets als morele waarden te bevatten. Kan die ons dan niet redden? Niet altijd, want ook het Limbisch brein zit nog tussen dat Reptielenbrein en die Neocortex.

Limbisch brein

Het Limbisch brein stuurt onze emoties en laat ons dingen doen die we met onze Neocortex nooit zouden doen.  Dingen kopen die we niet nodig hebben, vreemd gaan, ons te buiten gaan aan het eten van ongezonde dingen, zuipen, kwaadaardigheid. Maar ook het liefhebben, empathie, het opzoeken van prettige ervaringen en affectie.

Jemig wat een rommelpotje in mijn hoofd. Ik maar denken dat ik een rationeel wezen ben.

Die drie breinen sturen ons. Soms heeft het ene brein de leiding, soms het andere. En dat is maar goed ook. Want als je auto het midden op de spoorwegovergang begeeft is het niet zo handig als je Limbisch systeem eens gaat bedenken dat je wel erg veel van je oma houdt. Nee, hup die wagen uit en red het vege lijf. Dat doet dat reptielenbrein ook.

Dus eigenlijk is het niet zo gek, die drie breinen in je hoofd. Maar hoe moet ik nou voorkomen dat mijn reptielenbrein me weer iets laat aanschaffen wat ik eigenlijk niet wil?

Hou je breinen dus in de hand!

1.       Laat je niet onbewust beïnvloeden door reclame. Leer jezelf te reageren op reclame prikkels met kritische vragen. Waarom is dat zo goedkoop, zijn er andere dingen die dit ook kunnen oplossen?

2.       Denk je voor de bijl te gaan bij het aanschaffen van iets? Tel tot 10, los een lastige rekensom op neem een koude douche of een andere vorm van time-out en geef je Neocortex te tijd om op te starten.

3.       Wees je bewust van de valkuilen.

4.       Vergeef je zelf als je er weer bent in gestonken. De volgende keer zal het beter gaan.

Hoe hou jij je reptielenbrein in toom?

Jessica