Slakken, een onderwerp dat elke tuineigenaar inmiddels wel kent.

“Slakken zijn de hel” denkt menig tuinier

Maar is dat wel zo? Slakken zijn een belangrijke schakel in de volledige voedselketen. Ze ruimen de boel op en dienen tot voedsel van dieren die we wel graag in de tuin zien zoals egels en vogels. Je zou het ‘slakkenprobleem’ dus ook wat meer filosofisch kunnen benaderen.

Wij, mensen, grijpen in de natuur in met onze tuinen. We zetten planten neer waar ze van nature niet zo maar zouden gaan groeien. Vlak bij ideale schuilplaatsen van slakken bijvoorbeeld. In feite zetten we ze dus een heerlijk maal voor, vanuit het oogpunt van de slak gezien.

Zwakke planten? Mjammie!

Ook dwingen we vaak planten ergens te groeien waar het niet ideaal is voor ze; te droog te nat, te veel of te weinig zon. Die plant moet dus extra moeite doen om te blijven leven en hoe dat precies werkt daar is men nog niet achter maar slakken (en ook ander ‘ongedierte’) nemen zwakte van planten waar. Dus als je jonge slaplantjes in de moestuin zet dan is het vrij logisch dat die meteen in de eerste nacht worden opgepeuzeld. Ze moeten dan herstellen van de ingrijpende gebeurtenis – het verplanten- en zich nog settelen. De slakken voelen dat en denken: Aan tafel!

Slakken snappen

Nou ja voor zover ze kunnen denken want hun hersenen zijn zeer doeltreffend maar stellen niet veel voor. Waarschijnlijk zijn het de gelukkigste dieren die er zijn want al hun hersenfuncties zijn gericht op eten en voortplanting, verder zitten ze nergens mee. Maar vergis je niet, ze zijn niet dom en zeer vasthoudend. Maar dat had je vast al gemerkt.

Verder moet je nog weten dat er ook een onderscheid is tussen huisjesslakken en naaktslakken en zelf die zijn weer onderverdeeld in honderden soorten. Huisjesslakken zullen zeker ook wel een hapje van groene planten nemen, maar hun dieet bestaat voornamelijk uit rottend blad. De lokale Europese Aardslak is inheems.

Spaanse Wegslak, de boosdoener

Er zijn vele soorten naaktslakken. De slak die nu als plaag wordt gezien is geen inheemse slak. Deze donker- tot lichtbruine slak werd rond 1988 voor het eerst in Nederland gesignaleerd. Hier kan je meer lezen over de herkomst van deze slak, met de mooie naam Arion Vulgaris, hier aangeduid als de Spaanse Wegslak.

Wat weetjes over de wegslak

Deze soort is eenjarig en legt 20-50 witte eieren per keer in totaal ongeveer 400 eieren. Deze worden in holletjes in de aarde gelegd of beschutte donkere plekken. De composthoop is ideaal! Na 4 weken komen de eitjes uit en gaan de kleine slakjes direct aan de slag; eten! Na 4 weken zijn ze geslachtsrijp dus dan begint het feest opnieuw. Van vroeg voorjaar tot late herfst gaat het zo door. De jongste dieren overwinteren in holletjes in grond of composthoop. En in de lente verspreid je nietsvermoedend de eitjes over je tuin. Geen wonder dat het een plaag kan worden.

Een strenge winter met vorst en een droge zomer zijn factoren die de populatie stevig kunnen uitdunnen, maar omdat het er zo veel zijn is hun kans op overleven vrij groot. En een zachte, natte winter en een nat voorjaar doen het omgekeerde en laten de boel ontploffen. Wij mensen hebben voor de verspreiding gezorgd en neigen nu ook naar een onnatuurlijke verdelging. Waar zijn we mee bezig?

Deze slak eet alles, levende en dode planten en ook dierlijke overschotten. Ze houden van rottend materiaal en de composthoop is dus een favoriet plekje. Wat je al wist; ze zijn dol op bier! Ik vond op een bospaadje een oud platgetrapt blikje en ja hoor een slak die even wam kijken of er nog wat te halen viel.

Wees wel zuinig op de inheemse soorten

Nog een handig weetje is bijvoorbeeld ook dat met name de inheemse aardslak en de tijgerslak een hapje Spaanse Wegslak eitjes niet versmaden en dat de huisjesslak ook graag hun eitjes eet, naast de lekkere groente. Ze zijn allemaal voornamelijk ’s nachts actief en houden zich overdag schuil voor de zon.  Als het bewolkt en nat is zie je ze ook wel overdag. Dus verdelg de Spaanse Wegslak maar spaar de inheemse slakken! Die zorgen voor evenwicht, ook al zijn ze sterk in de minderheid.

Kennis is macht

Wat ik hier boven beschreef is een zeer beknopte samenvatting over deze interessante dieren. Kennis is echter macht en als je wil voorkomen deze exoot jouw favoriete planten of moestuin gewassen op eet dan is het verstandig te weten hoe zo’n dier leeft en wat zijn gewoonten, zwakheden en voorkeuren zijn. Dat maakt alles een stuk simpeler.

Gif maakt meer kapot dan alleen slakken.

Helaas vinden veel mensen dat nog steeds te veel moeite en grijpen ze naar de giftige slakkenkorrels. En vervolgens vragen ze zich af waarom ze maar zo weinig merels in de tuin zien en ik zag laatst zelfs een vraag in een tuingroep op Facebook waar iemand vroeg of je ergens egels kon kopen….. Veel mensen verwijderen de slakken ook handmatig maar wat doe je met die geraapte slakken? Oh gruwel er zijn ook mensen die de slakken op een takje of satéprikker spietsen, of doorknippen met een schaar…Ik heb daar moeite mee. Het zijn en blijven levende wezens en dat je ze dood maakt, alla maar zorg dat ze niet onnodig lijden.

Stikstof en pesticiden grijpen direct in op de biodiversiteit. Daaronder valt het bodemleven, zoogdieren, ongewervelden, vogels en insecten. Velen daarvan eten slakken, of hun eitjes. Als de biodiversiteit terugloopt betekend dit dat er veel minder van deze beestjes zijn en er dus minder slakken en slakkeneitjes worden opgegeten. Doe daar een natte winter en voorjaar bij en ja, daar is ie dan; de SLAKKENPLAAG!

Wat kan je tegen slakken doen?

Mijn instelling is dat slakken bij de tuin horen, hoe ergerlijk ook. Het is een spel om te zorgen dat je de slak voor blijft. Soms win je, soms verlies je. Het is net het echte leven. Maar goed, wat kan je er allemaal tegen doen?

• Kopertape is bijvoorbeeld een prima oplossing.
• Slakken houden niet van droge en kale grond, doe daar je voordeel mee.
• Je kunt aaltjes in de tuin verspreiden die gespecialiseerd zijn in het verdelgen van slakken. Maar ook de inheemse huisjesslak wordt hiermee aangepakt. En dat is weer voedsel voor de merels. Je vind ze bij gespecialiseerde aanbieders op internet. Maar bedenk; aaltjes maken ook de goede inheemse slakken kapot. En dus je natuurlijke afweer in de tuin.
• Plant Thijm tussen je planten, slakken houden daar niet van, tenzij ze ECHT honger hebben.
• Ik heb de meeste van mijn Hosta’s nu in potten en bakken gezet, dat scheelt aanzienlijke schade.
• Zorg dat je tuin een goede plek is voor vogels en egels, die eten slakken en helpen jou zo.
• Slakken vinden niet alle Hosta’s lekker. Sommige worden in mijn tuin totaal afgegraasd en bij anderen geen slak te zien. Informeer bij de kweker…..
• Koffieprut en eierschillen om de planten heen lijkt ook te werken. Dit moet wel regelmatig vernieuwd worden. Ook grit, of droog zand zou helpen. Slakken glijden over slijm en slijm blijft lastiger plakken op een korrelige droge losse ondergrond.
• Lok slakken met losse koolbladeren of losse preibladen, kattenvoer,  kippenlegmeel of meloen of komkommerschillen. De slakken zijn er verzot op en gaan er op zitten en je kunt ze dan makkelijk weghalen. Je moet er dan wel bijblijven want anders zijn ze volgevreten weer foetsie. En geduld hebben, want slakken zijn natuurlijk heel langzaam…
• Elke ochtend als het nog schemert of vochtig is en elke avond tegen de schemering slakken rapen en een flink eindje verder weg weer uitzetten. Of verzamel ze in een emmer met deksel (en een paar gaatjes er in voor lucht) en leeg deze emmer ergens waar ze geen kwaad kunnen om de paar dagen.
• Bij een echte plaag kan je overwegen de druk te verlichten door aaltjes te gebruiken. Zo verminder je de aantallen actieve slakken, maar let op; ook de inheemse aardslak en de huisjesslakken worden hier mee aangepakt en je verstoord dus het evenwicht. Gebruik de aaltjes alleen op plekken waar je de druk wil verlagen.
• Tja en dan als laatste; plaats een paar slakkenvallen met bier bij je meest favoriete planten en/of maak er een ring van koper omheen. Een oude plastic bloempot werkt heel handig!
• Voorkom verdere verspreiding; verdelg eitjes als je ze tegen komt, check je compost!

Hoe verwijder je slakkenslijm?

En dan nog even wat over slakkenslijm. Heel lastig van handen en oppervlakken af te krijgen en het voelt niet fijn aan. Eigenlijk is het heel simpel; goed laten drogen en dan met een harde borstel er af borstelen. (Het heeft wel even geduurd voordat ik hier achter was….) Bij ‘vers’ slijm helpt alles wat ook vet op lost: water met azijn, afwasmiddel of een papje van water en Baking Soda.

Hoe hou je slakken tegen?

Als slakken (en ja ook mieren) over een strookje koper lopen krijgen ze een klein stroomstootje en zullen ze, als dat kan, een eindje om gaan. Ze kunnen er wel over lopen, maar willen het liever niet. Het is dus een kwestie ze met een zachte hand op andere ideeën te brengen en jouw Hosta’s of sla met rust te laten. Ze gaan er niet dood van maar vinden het gewoon niet prettig.

Barrières opwerpen!

Gaat het om sierplanten? Dan kan je die het best in pot of kuip houden en er een rand met kopertape omheen plakken.

Gaat het om de moestuin? Maak een afscheiding om je bedden heen en beplak die met kopertape. Zorg voor een ononderbroken lijn van kopertape, anders weten ze er nog in te komen. Toen het voorjaar van 2024 een niet eerder geziene Tsunami van slakken in mijn moestuin golfde ben ik de schuur ingelopen en heb allerhande materialen verzameld waar je slakken barrières van kunt maken; oude azijncontainers, stukken pvc pijp en een paar oude plastic ribbeldakplaten.

Of neem (houten of kunststof) planken van ca 10 cm hoog en maak er en frame van dat in de hoeken goed gesloten blijft. Plak de kopertape boven aan zodat de slakken er niet makkelijk overheen kunnen ‘stappen’. Ze zijn namelijk leniger dan je denkt. Ook overhangend blad kan een bruggetje zijn dus hou rond het frame alles kaal en verwijder onkruid op tijd. En ze wringen zich door de kleinste gaatjes en spleetjes….

Werkt het echt, dat koper?

Koper erodeert als er water op komt, het wordt dan groen. En in de tuin regent het natuurlijk zo nu en dan. Dus je zult met enige regelmaat moeten controleren of alles nog in orde is en eventueel opgespatte natte aarde van de kopertape moeten afvegen. Anders gaan de slakker er zo weer over heen. De kopertape in mijn webwinkel is makkelijk te verwerken en heeft een achterkant die plakt.  Je kunt hem dus eenvoudig op een bloempot plakken. Of op een frame wat je maakt en om de plant heen zet.

De slak die naar de plant wil gaan komt een barrière tegen waar hij liever niet overheen wil want dan krijgt ie een klein schokje. In de meeste gevallen zal hij een blokje om gaan. Soms is er een vasthoudender type dat niet om een schokje meer of minder maalt. Deze tape is 5 meter lang en 3 cm breed. Je kunt hem doorknippen met een schaar. Zorg dat de ondergrond droog en schoon is, dan plakt de tape het beste.

Je wordt vindingrijk

In 2024 was de plaag zo groot dat ze zelfs mijn boontjes te grazen namen. Dus ook om de gezaaide stokbonen een afscherming gemaakt met kopertape. Om overijverige slakken af te leiden leg ik pompoenschillen tussen de gewassen en bedden. Zo zijn de slakken ook makkelijk te vinden om weg te rapen.